Κύριοι Υπουργοί,

Εν μέσω πανδημίας (covid 19) με την κοινωνία αποσυντονισμένη από τα γεγονότα στη χώρα μας, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, που προσπαθεί να βρει τα νέα της πατήματα, φέρνετε το νομοσχέδιο «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας», στη Βουλή των Ελλήνων, προς ψήφιση την Τρίτη 5 Μαΐου 2020. Με την επιμονή σας και παρά τις έντονες αντιδράσεις από περιβαλλοντικές οργανώσεις, κινήματα πολιτών, μέλη συλλόγων κλπ, για απόσυρσή του, λόγω του μη κατεπείγοντος, διαπιστώνεται σοβαρό ΕΛΛΕΙΜΜΑ  ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.

Το ανωτέρω νομοσχέδιο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση μόνο για 15 ημέρες (4 έως 18 Μαρτίου 2020) και εισήχθησαν πληθώρα διατάξεων στην τελική μορφή του, με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν εντάσεις για σοβαρή υπονόμευση της διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης που υποσκάπτει τη διαφάνεια και τη δημοκρατικότητα των διαδικασιών, ασχέτως με το περιεχόμενο των συγκεκριμένων άρθρων.

Είναι ένα νομοσχέδιο που περιλαμβάνει τα πάντα, ώστε με πολύ γρήγορες διαδικασίες να κλείσει όλα τα μέτωπα στον τομέα του περιβάλλοντος και αυτό δημιουργεί πολλά ερωτηματικά.

Ως Ομοσπονδία και σε συνεργασία με το σύλλογο εργαζομένων του Υ.Π.ΕΝ., πρώτοι ζητήσαμε ριζική αναβάθμιση της περιβαλλοντικής πολιτικής και συγκεκριμένα:

1. Το περιβάλλον με τις κατάλληλες και ορθές πολιτικές αποφάσεις και πρωτοβουλίες να έχει τη δυνατότητα να αναδειχθεί σε σημαντικό βραχίονα οικονομικής ανάπτυξης με τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών εγχειρημάτων και νέων θέσεων εργασίας.
2. Είπαμε ότι η προστασία του περιβάλλοντος μπορεί να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης, η οποία πρέπει να ωφελήσει όλους τους πολίτες και το περιβάλλον τους, όχι μόνο τους λίγους με μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος,
3. Ζητήσαμε να τεθούν εξ αρχής ξεκάθαροι και σταθεροί κανόνες που να ρυθμίζουν τις αναπτυξιακές διαδικασίες. Στο πλαίσιο αυτό, ζητάμε την ολοκλήρωση θεσμοθέτησης των Ε.Π.Μ. (Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών) σε περιοχές Natura, καθώς και την υλοποίηση στην πράξη του συστήματος διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές. 
4. Ζητήσαμε να εξασφαλιστεί ο κρίσιμος ρόλος του Δημοσίου ως εγγυητή της νομιμότητας και της προστασίας του περιβάλλοντος όταν στο πλαίσιο της απλοποίησης των διαδικασιών αδειοδότησης και πάταξης της γραφειοκρατίας δόθηκε η δυνατότητα με το νόμο 4014/11 η περιβαλλοντική αδειοδότηση και ο περιβαλλοντικός έλεγχος - επιθεώρηση να μπορεί να ασκείται και από ιδιώτες.
5. Ζητήσαμε την πολεοδομική και χωροταξική οργάνωση της χώρας με τρόπο που θα αναιρεί οριστικά την αυθαίρετη δόμηση.
6. Καλέσαμε την Κυβέρνηση να προχωρήσει στην αξιοποίηση του έμψυχου δυναμικού του ευρύτερου και στενού δημόσιου τομέα, στη λειτουργική ανεξαρτησία των υπηρεσιών προκειμένου να μπει τέλος στις πελατειακές λογικές, την αναξιοκρατία και τη γραφειοκρατία, στην ανορθολογική κατανομή του ανθρώπινου δυναμικού, δυνατότητα παραγωγής έργου με άμεσες συνέπειες στην εξυπηρέτηση του Δημοσίου συμφέροντος σε ένα Υπουργείο που αποτελεί μοχλό ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας, ιδιαίτερα στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε.

Στην συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Άρθρο 191), ο θεσμός της περιβαλλοντικής αδειοδότησης είναι η καρδιά της εφαρμογής «των αρχών της προφύλαξης και της προληπτικής δράσης, της επανόρθωσης των καταστροφών του περιβάλλοντος, κατά προτεραιότητα στην πηγή, καθώς και στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον όλων των τεχνικών διαδικασιών σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όσο το δυνατό πιο έγκαιρα.

Το περιβάλλον είναι δημόσιο αγαθό και η αντικειμενική εποπτεία θα έπρεπε να επιτελείται από τον δημόσιο τομέα, είναι αποκλειστική αρμοδιότητα του κράτους και δεν μπορεί να μεταβιβάζεται σε ιδιώτες.

Η περιβαλλοντική εκτίμηση με λογική διεργασία προβλέπει τους κινδύνους μιας δραστηριότητας, και βάζει όρους για την ορθή λειτουργία της και την προστασία του περιβάλλοντος. Ο πάγιος ισχυρισμός ότι η περιβαλλοντική αδειοδότηση προκαλεί διαδικαστική επιβάρυνση για την ανάπτυξη των επενδύσεων θα έπρεπε να λυθεί με τη στελέχωση του ελληνικού δημοσίου με επιπλέον προσωπικό, οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η διατύπωση περιβαλλοντικών όρων κλπ θα έπρεπε να είναι αποκλειστικά αρμοδιότητα του δημοσίου τομέα, ενός τομέα που βρίσκεται ήδη σε διαδικασία πραγματικού εκσυγχρονισμού του με ταχείες διαδικασίες. Οι μηχανικοί του ελληνικού δημοσίου επιστήμονες που έχουν εξειδικευτεί στο αντικείμενο θα βρεθούν απλά να διεκπεραιώνουν εισηγήσεις αξιολογητών.

Πρέπει να τονιστεί ότι δεν υπάρχουν Περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις των 6 και 8 χρόνων στο ΥΠΕΝ όπως έχει αναφερθεί, υπάρχουν όμως συνεχιζόμενες διαδικασίες, Τροποποιήσεις, Ανανεώσεις και σύνθετα έργα με πολλές συναφείς δραστηριότητες. Οι ΑΕΠΟ (Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων), μετά την συρρίκνωση χρόνου στον έλεγχό τους, με ελλιπείς ή και καθόλου γνωμοδοτήσεις, με την «αρωγή» ιδιωτών αξιολογητών -αλλά με την ευθύνη του Δημοσίου-, που θα εκδίδονται τελικά από το ΚΕΣΠΑ, (αφού θα παρέρχονται άπρακτες οι προθεσμίες ανταπόκρισης των Υπηρεσιών), ΔΕΝ θα είναι αξιόπιστες, ΔΕΝ θα προστατεύουν καλύτερα το περιβάλλον της επένδυσης, θα είναι διαδικασίες αδειοδότησης που θα έχουν ακόμα χαμηλότερη αξιοπιστία, συνθήκη που είναι αδιαμφισβήτητα πιο σημαντική από την αύξηση της ταχύτητας αδειοδότησης και τέλος δεν ια προστατεύουν ούτε την ίδια την επένδυση αφού θα είναι ευάλωτες σε προσφυγές και περαιτέρω καθυστερήσεις.

Η Δημόσια Διοίκηση οφείλει να ελέγχει την επενδυτική διαδικασία γιατί αυτός είναι ο ρόλος της, τη προώθηση των διαδικασιών, βάσει της κείμενης νομοθεσίας, προασπίζοντας το Δημόσιο συμφέρον και την Προστασία του περιβάλλοντος. Σε πολλές περιπτώσεις, οι αρμόδιες υπηρεσίες βρίσκονται στην εξαιρετικά δεινή θέση να δέχονται ακόμη και δικαστικές προσφυγές σε περίπτωση έκφρασης ουσιώδους αρνητικής γνωμοδότησης, κατά κανόνα για έργα που πραγματικά έχουν μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και ναι, όταν είναι αντίθετη στα παραπάνω, θα πρέπει, ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ, η Διοίκηση να πει ΟΧΙ, ή να βάλει αυστηρούς περιοριστικούς όρους!

Η απλοποίηση και συντόμευση των διαδικασιών ελέγχου είναι κοινός στόχος αλλά όχι εις βάρος του περιβάλλοντος και της ποιότητας εργασίας των Ελεγκτικών Υπηρεσιών. Η αδειοδότηση από 10 σε 15 έτη είναι παντελώς άκυρη, προχωράμε πλέον με μεγάλες ταχύτητες και μέσα σε αυτά τα έτη θα έχουν μεταβληθεί σε σημαντικό βαθμό οι ανάγκες προστασίας του περιβάλλοντος, παρατείνεται μια παλιά άδεια που πρέπει να εκσυγχρονιστεί ή να εγκαταλειφθεί.

Τέλος, πρέπει να τονιστεί ότι σε κανένα σημείο του παρόν νομοσχέδιο δεν αναφέρονται διοικητικές & ποινικές ευθύνες του ιδιώτη αξιολογητή. Η πλήρη εμπιστοσύνη σε αντίθεση με το δημόσιο τομέα. Η μόνη εξαίρεση που προβλέπεται είναι ο αξιολογητής να μην είναι και ο συντάκτης της ΜΠΕ. Γνωρίζουμε καλά όμως ότι τα μελετητικά γραφεία της χώρας μας (που αναμένεται να αντληθεί η πλειονότητα των Αξιολογητών) είναι περιορισμένα και η εργασιακή τους υπόσταση βασίζεται στους επενδυτές.

Διαχείριση προστατευόμενων περιοχών

Ακόμη μια υδροκέφαλη Δομή στο ΥΠΕΝ, δημιουργημένη από τα κουφάρια των πολύπαθων Φορέων Διαχείρισης. Ανέκαθεν η Πολιτεία έβλεπε σαν βαρίδια του Φορείς αυτούς (ελλιπής στελέχωση, έλλειψη πόρων, προβληματική μισθοδοσία των στελεχών της, αδυναμία να καθορίσει τις αρμοδιότητές τους, αλλά και εμπάθεια και αήθης επίθεση στο ρόλο τους). Αντί λοιπόν, να επιμεληθεί για να μην υπάρχουν πλέον αυτές τις αδυναμίες, ακυρώνει τους ίδιους του Φορείς. Οι Μονάδες που θα παραμείνουν στις ίδιες τις προστατευόμενες περιοχές, θα είναι αποδυναμωμένες, αφού τους αφαιρούνται αρμοδιότητες όπως:

1. η δυνατότητα αιτιολογημένων γνωμοδοτήσεων κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων και των δραστηριοτήτων εντός των περιοχών ευθύνης τους και έργων και δραστηριοτήτων οι επιπτώσεις των οποίων επηρεάζουν, άμεσα ή έμμεσα, το προστατευτέο αντικείμενο,
2. οι εισηγήσεις προς τον υπουργό περιβάλλοντος για θέματα αρμοδιότητάς τους ή για σημαντικά ζητήματα που αφορούν τις περιοχές ευθύνης τους,
3. η έγκριση προγραμμάτων και δράσεων,
4. η έγκριση χορήγησης αδειών επιστημονικής έρευνας,

και θα ασχολούνται αποκλειστικά με τη φύλαξη, ενημέρωση - ευαισθητοποίηση και διαβούλευση με την τοπική κοινωνία… η οποία όμως θα είναι πια πολύ μακριά από τις Αποφάσεις που θα παίρνονται για τον Τόπο τους και το Μέλλον τους. Οι Φ.Δ. των Π.Π. είναι οι μοναδικοί Φορείς της Πολιτείας που ακολουθούν Ολοκληρωμένη Οικοσυστημική προσέγγιση Διαχείρισης σε θέματα Προστασίας του Φυσικού περιβάλλοντος και της Βιοποικιλότητας, αλλά και της Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Τροποποίηση του ΠΔ 59/18-Χρήσεις γης

Οι προστατευόμενες περιοχές αντιμετωπίζονται με όρους αστικού σχεδιασμού, χρησιμοποιώντας ένα εργαλείο του πολεοδομικού σχεδιασμού - τις «επιτρεπόμενες χρήσεις γης»-, και επικαλούμενο (το Νομοσχέδιο) τις «ad hoc αυθαίρετες ρυθμίσεις που ισχύουν σήμερα για κάθε περιοχή Natura». Οι ΕΠΜ (Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες) θα πρέπει να …επιλέξουν χρήσεις από τις νέες κατηγορίες: «Ζώνη απόλυτης προστασίας της φύσης – Ζώνη προστασίας της φύσης – Ζώνη διαχείρισης οικοτόπων και ειδών – Ζώνη βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων», ανοίγοντας έτσι τον ασκό του Αιόλου για ακόμη μεγαλύτερες αυθαιρεσίες. Είναι κοινή διαπίστωση, ότι σε κάθε περιοχή Natura, οι προαναφερόμενες Ζώνες έχουν πολύ ιδιαίτερα και μοναδικά χαρακτηριστικά, που Πρέπει και Θέλουμε να διαφοροποιούνται ως προς τις δραστηριότητες που θα επιτρέπονται σε αυτές. Τα εγγενή τους χαρακτηριστικά: της βιοποικιλότητας, των οικοτόπων, της χλωρίδας, της πανίδας, του Τοπίου κά, σε συνάρτηση και αλληλεπίδραση με την ανθρωπογενή δραστηριότητα, την εγγύτητα ή μη με τον αστικό ιστό, κάνουν κάθε μία από τις περιοχές αυτές Μοναδική. (πχ. Η Ζώνη Προστασίας την περιοχή της Πίνδου και Ζώνη Προστασίας σε μια περιοχή με τα αστικά χαρακτηριστικά του Υμηττού, δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται το ίδιο όσον αφορά στις επιτρεπόμενες δραστηριότητες στην έκτασή τους).

Ρυθμίσεις θεμάτων Πολεοδομικού Χαρακτήρα

Καταστρατήγηση (επί της ουσίας κατάργηση) του Χωρικού Σχεδιασμού - Χωροταξικού και Πολεοδομικού -, που πηγάζει από την ιεραρχία των επιπέδων και την ανωτερότητα του υπερκείμενου σχεδιασμού με την εισαγωγή της «ευελιξίας» και της «διαβάθμισης των δεσμεύσεων». Στην ουσία δηλαδή, ευκαιριακά και κατά το δοκούν, επιτρέπεται οριζόντια - χωρίς καμία πρόβλεψη στον Νόμο για μετέπειτα εξειδίκευση - ορισμένοι Όροι, Προϋποθέσεις, Απαγορεύσεις της πολεοδομικής νομοθεσίας να μην θεωρούνται τόσο …δεσμευτικοί και αυτομάτως να παρακάμπτονται.

Οικιστικές Πυκνώσεις

Το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε την εξαίρεσή τους από τους Δασικούς χάρτες, το παρόν νομοσχέδιο επιχειρεί νομιμοποίησή τους, μέσω της υπαγωγής των κατοικιών στο νόμο (εξαίρεση από κατεδάφιση για 30 χρόνια, επιβολή προστίμου), μετά από οικονομοτεχνικές μελέτες ανά Περιφέρεια που θα καταλήξουν σε Π. Δ/τα για τις περιοχές των οικιστικών πυκνώσεων (και θα στηρίζουν την παραμονή των αυθαιρέτων). Εμπαιγμός, αυθαιρεσία, καταστρατήγηση του Συντάγματος.

Μητρώο Περιβαλλοντικών Ελεγκτών

Δημιουργείται το ερώτημα για την τύχη των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος όπως και όλων των συναρμόδιων σε ελέγχους υπηρεσιών των Περιφερειών και των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων της χώρας που σύμφωνα με την παρ.3 του άρθρου 20 του Ν.4014/11 διενεργούν ελέγχους στις δραστηριότητες. Προσωπικό καταρτισμένο με πολυετή εμπειρία στους περιβαλλοντικούς ελέγχους και με βαθιά γνώση της πολυδαίδαλης περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Η λειτουργία τους, όπως οφείλουν ως δημόσιοι υπάλληλοι, προασπίζει το δημόσιο συμφέρον εξασφαλίζοντας την προστασία του περιβάλλοντος με την οριζόντια εφαρμογή της νομοθεσίας. Όλη αυτή η τεχνογνωσία και εμπειρία αποτελεί ένα τεράστιο δημόσιο κεφάλαιο που κινδυνεύει να μείνει ανεκμετάλλευτο. Στον αντίποδα δε οι εν δυνάμει Περιβαλλοντικοί ελεγκτές του νέου Μητρώου, βάσει ποιας εμπειρίας και με ποια εγγύηση προστασίας του δημοσίου συμφέροντος θα λειτουργήσουν;

Τα ανωτέρω είναι μέρος των απόψεων μας επί του πολύπλοκου νομοσχεδίου.

Δεν είμαστε αντίθετοι στις επενδύσεις και τις νέες θέσεις εργασίας που θα κρατήσουν τα παιδιά μας στη χώρα τους, δημιουργώντας με ακόμη μεγαλύτερο ζήλο στο τόπο τους.

Γνώμονας μας είναι η προστασία του φυσικού πλούτου της χώρας και η αποτροπή υποβάθμισής του, διεθνώς δε, η προστασία του περιβάλλοντος αναγνωρίζεται ως προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη και όχι ως τροχοπέδη, όπως ήταν η αντίληψη τις προηγούμενες δεκαετίες. Το Δημόσιο απαιτείται να είναι μοχλός αναπτυξιακής και κοινωνικής ανασυγκρότησης, στο πλαίσιο ενός παραγωγικού μοντέλου της χώρας που θα συμφιλιώσει την ανάπτυξη με τη κοινωνική δικαιοσύνη.

Κύριοι Υπουργοί,

Στην πρωτόγνωρη και δύσκολη περίοδο που διανύουμε, θεωρούμε ότι χωρίς ουσιαστικό διάλογο, κλείσιμο της διαβούλευσης, χωρίς ποιοτικές και ποσοτικές διαδικασίες στη Βουλή, (συνεδριάσεις στις Επιτροπές, στην ολομέλεια, περιορισμός Φορέων στις ακροάσεις κλπ.), διαπιστώνεται ότι υπάρχει ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.

Ζητούμε την απόσυρση του Νομοσχεδίου. Νομοσχέδια που αλλάζουν ριζικά την περιβαλλοντική νομοθεσία της χώρας , επηρεάζουν άμεσα την ποιότητα της ζωής μας.